Μουσική και ποίηση – Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

19 Μαρτίου 2019
Rous News
Καταχωρήθηκε στο Άρθρα πολιτισμού Βιβλίο Βιβλιονέα Μουσική ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Φιλοσοφία Χόμπυ

Night mode

ΈΛΛΗΝΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης (21η Μαρτίου).

Η χώρα μας έχει ”γεννήσει” ουκ ολίγους σπουδαίους ποιητές.

Επίσης αρκετά τραγούδια τους έχουν μελοποιηθεί ενώ άλλα έχουν γραφτεί για να τους υμνήσουν. Σας παρουσιάζουμε μερικά από αυτά.

Magic De Spell – Εμένα Οι Φίλοι Μου (τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών).

Γυμνά Καλώδια – Οι Ποιήτριες Της Γης.

Δημήτρης Ζερβουδάκης – Γράμμα Σ’ Έναν Ποιητή.

Τάνια Τσανακλίδου – Γράμμα Στον κύριο Νίκο Γκάτσο.

Μανώλης Μητσιάς – Ο Λευτέρης (Για τον Λευτέρη Παπαδόπουλο).

Μαρία Κουγιουμτζή – Η Μπαλάντα της Μαρίας Πολυδούρη.

Σταμάτης Κραουνάκης – Μια Μέρα Του Ποιητή Κωσταντίνου Καβάφη.

Μίκης Θοδωράκης – Στον Άγνωστο Ποιητή.

ΠΟΙΗΤΕΣ, ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Ένα σημαντικό μερίδιο στην άνοδο του ελληνικού τραγουδιού είχε σίγουρα η μελοποίηση ποιημάτων από πολλούς συνθέτες της εποχής, με αρκετούς από αυτούς να χρησιμοποιούν ακόμα και ολόκληρους κύκλους ποιημάτων Ελλήνων και ξένων ποιητών στα συχνά ολοκληρωμένα έργα τους.

Η τάση αυτή θα φτάσει στο αποκορύφωμά της στη δεκαετία του ’70 κι έκτοτε θα συνεχίσει να υποχωρεί με γοργό ρυθμό, οδηγώντας στην απαξίωση του ελληνικού τραγουδιού, το οποίο, εκτός από την παρουσία σημαντικών συνθετών, υστερεί και από πλευράς στιχουργών.

Τραγούδια που έχουν χρησιμοποιήσει έργα Ελλήνων και ξένων ποιητών (σε μετάφραση) και εκτός του ότι έγιναν επιτυχίες και τραγουδήθηκαν από τον κόσμο, συνέβαλαν και στη δημιουργία ενός υψηλού σε ποιότητα μουσικού αισθητηρίου.

Μελοποίηση Κώστα Βάρναλη

Οι Μοιραίοι (1964) σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη από την Πολιτεία Β’. Έναν χρόνο αργότερα, το 1965, πάλι σε ποίηση Βάρναλη, ο Μίκης θα γράψει την Μπαλάντα του Αντρίκου, με ερμηνευτή κι εδώ τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, που τον συνοδεύουν όμως και οι Αντώνης Κλειδωνάρης και Μαρία Φαραντούρη.

Μελοποίηση Νίκου Γκάτσου

Είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί και με τους δύο μεγάλους του ελληνικού τραγουδιού: Μίκη Θεοδωράκη, Είχα φυτέψει μια καρδιά, με το ψευδώνυμο Νίκος Γεωργίου (1961, από το Αρχιπέλαγος), Σε πότισα ροδόσταμο (1961, Αρχιπέλαγος) κ.ά., Μάνο Χατζιδάκι, Αερικό (1962, Νάνα Μούσχουρη), Αθήνα (1961, Νάνα Μούσχουρη, από το Ελλάς Η χώρα των ονείρων), Αρθούρε Ρεμπώ (1976, Μανώλης Μητσιάς), Ηταν καμάρι της αυγής (Λάκης Παππάς, μετάφραση από τον Ματωμένο γάμο του Λόρκα, 1965), Ησουν παιδί σαν τον Χριστό (1966, Λ. Παππάς, Μυθολογία) και δεκάδες άλλα, γράφοντας γι’ αυτούς αμέτρητες επιτυχίες. Ανάλογη πορεία ακολούθησε και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο οποίος συνεργάστηκε με ευρύτερη ομάδα Ελλήνων μουσικοσυνθετών, και ειδικά στα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του ήταν στενά συνδεδεμένος με τα τραγούδια που έγραφε ο Σταύρος Ξαρχάκος, ενώ ένα κομμάτι από τα τραγούδια για τα οποία έγραψε στίχο ήταν μετάφραση σε ποιήματα του Λόρκα. Η πρώτη μελοποίηση του Λόρκα είχε γίνει το 1949 από τον Μάνο Χατζιδάκι και στη συνέχεια μελοποίησαν ποιήματά του συνθέτες όπως οι Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Κουρουπός, Γλέζος, Λεοντής, Μαμαγκάκης, Μαυρουδής κ.ά.

Μελοποίηση Οδυσσέα Ελύτη

Έχει σημαντική συμμετοχή σε επιτυχίες του Μίκη Θεοδωράκη με τη μελοποίηση ποιημάτων του, που έτσι περνούν, μέσα από τα τραγούδια, από γενιά σε γενιά στους νεότερους: Ενα το χελιδόνι, Της αγάπης αίματα, Της Δικαιοσύνης Ηλιε νοητέ (όλα του 1964, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, από το Αξιον Εστί), Του μικρού βοριά και Μαρίνα (και τα δύο από το 1966, Μικρές Κυκλάδες, με την Ντόρα Γιαννακοπούλου).

Ποίηση Οδυσσέα Ελύτη χρησιμοποίησαν και οι Δημήτρης Λάγιος (Όμορφη και παράξενη πατρίδα, 1982, Γιώργος Νταλάρας) και Γιάννης Μαρκόπουλος (Κάτω στης Μαργαρίτας τ’αλωνάκι, 1969, Μαρία Δημητριάδη).

Μελοποίηση Νίκου Καββαδία

Έχουν μελοποιήσει με επιτυχία ο Θάνος Μικρούτσικος -Ενα μαχαίρι, (Βασίλης Παπακωνσταντίνου), Ενας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί (Γιάννης Κούτρας), και τα δύο από τον Σταυρό Του Νότου (1979)-, ο Γιάννης Σπανός με την Γ’Ανθολογία, στην οποία υπάρχει και το Ιδανικός κι ανάξιος εραστής (1975, Κώστας Καράλης) και η Μαρίζα Κωχ, με το Φάτα Μοργκάνα (1977).

Μελοποίηση Γιάννη Ρίτσου

Έχει μελοποιήσει ο Μίκης Θεοδωράκης: από τη Ρωμιοσύνη (1966, Γρηγόρης Μπιθικώτσης). Στο βιβλίο με τα τραγούδια των Ελλήνων υπάρχουν τα: Οταν σφίγγουν το χέρι, Αυτά τα δένδρα, Θα σημάνουν οι καμπάνες, από τον Επιτάφιο (1960, Γρηγόρης Μπιθικώτσης) τα Μέρα Μαγιού μου μίσεψες, Πού πέταξε τ’ αγόρι μου, Στο παραθύρι στεκόσουν, Ήσουν καλός κι ήσουν γλυκός. Από τα 18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (1974, Γιώργος Νταλάρας), τα Εδώ το φως, Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις και Το κυκλάμινο.

Μελοποίηση Βασίλη Ρώτα

Το Χριστινάκι, με την Καίτη Χωματά σε μουσική του Γιάννη Σπανού, από την Α’Ανθολογία (1967), είναι ποίημα του Βασίλη Ρώτα.

Ο Γιώργος Σεφέρης

Έίναι ακόμα ένας βραβευμένος ποιητής μας, με αρκετά από τα ποιήματά του να γίνονται πετυχημένα τραγούδια. Το Κι αν ο αγέρας φυσά υπάρχει μαζί με το Πες της το μ’ ενα γιουκαλίλι στην Τετραλογία του Δήμου Μούτση (1975), τραγουδισμένο από τον Μανώλη Μητσιά. Στο ίδιο άλμπουμ ο συνθέτης μελοποιεί επίσης Καβάφη, Καρυωτάκη και Ρίτσο. Το τραγούδι Στο περιγιάλι το κρυφό ως ποίημα είχε τον τίτλο Η Αρνηση. Ο Μίκης Θεοδωράκης το χρησιμοποίησε το 1961 στον κύκλο τραγουδιών που κυκλοφόρησε με τον τίτλο Επιφάνια, τραγουδισμένο από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, όπως και τα Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές και Κράτησα τη ζωή μου από τον ίδιο κύκλο.

Το ποίημα του Γ. Σεφέρη Λίγο ακόμα μελοποίησε για πρώτη φορά ο Γιάννης Μαρκόπουλος το 1965 και το παρουσίασε σε διάφορες συναυλίες του. Τελικά, το ηχογράφησε μαζί με άλλα ποιήματα του Σεφέρη αρκετά χρόνια αργότερα, το 1973, στον κύκλο τραγουδιών που ονόμασε Τα Τραγούδια του νέου πατέρα. Το Λίγο ακόμα τραγούδησε η Μέμη Σπυράτου.

Διονύσιος Σολωμός

Το 1977 ο Γιάννης Μαρκόπουλος μελοποίησε Διονύσιο Σολωμό στο άλμπουμ του Ελεύθεροι Πολιορκημένοι.

Μελοποίηση Κωστή Παλαμά

Το 2003 κυκλοφόρησε ένας δίσκος με 19 μελοποιημένα ποιήματα του Κωστή Παλαμά γραμμένα από διάφορους γνωστούς συνθέτες, όπως οι Σταμάτης Κραουνάκης, Νίκος Ξυδάκης, Νίκος Ζούδιαρης, Φοίβος Δεληβοριάς, Κώστας Λειβαδάς, Γιώργος Ανδρέου, Λουδοβίκος των Ανωγείων, Ορφέας Περίδης, με τον γενικό τίτλο Δεν ξέρω παρά να τραγουδώ.

Μελοποίηση Καβάφη, Ελύτη, Καρυωτάκη

Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου είναι από τους συνθέτες μας που έχει πλούσιο έργο στην μελοποίηση ποιητών και εκτός από το άλμπουμ για τον Καβάφη έχει μελοποιήσει κατά καιρούς Ελύτη, Καρυωτάκη κ.α.

Μελοποίηση Κωσταντίνου Καρυωτάκη και Μαρίας Πολυδούρη

Μελοποίηση ποιημάτων του Καρυωτάκη έκανε ο Βασίλης Δημητρίου, που έγραψε τη μουσική για την τηλεοπτική σειρά Κ. Γ. Καρυωτάκης, στην οποία ο συνθέτης, εκτός από δύο ποιήματα του Καρυωτάκη που ερμηνεύουν οι Μανώλης Μητσιάς και Χρήστος Θηβαίος, μελοποιεί κι ένα ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη.

Μελοποίηση Κατερίνας Γώγου

Οι Magic De Spell έχουν μελοποιήσει σπουδαίους Έλληνες αλλά και ξένους ποιητές όπως: Κώστα Καρυωτάκη (Gala (Θα γλεντήσω κι εγώ μια νύχτα), Κατερίνα Γώγου (Εμένα Οι Φίλοι Μου (τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών), Γιώργο Χρονά (Η Αγάπη Είναι), Ελευθερία Αναγνωστάκη Τζαβάρα (Στη ζώνη του πυρός), Πάμπο Φιλίππου (Παράσταση, Τα Παπούτσια Σου Έχουν Κάτι Από Το Πρόσωπό σου, O τελευταίος επιζών), Δημήτρη Ποντίκα (Το τόξο των φτωχών, Μόνη Πατρίδα), Roque Dalton (Στο Όνομα Εκείνων).

Τα Διάφανα Κρίνα μελοποίησαν: Κώστα Καρυωτάκη, «Κι αν έσβησε σαν ίσκιος τ’ όνειρό μου», Κλέανδρο Καρθαίο, «Βάλτε να πιούμε», Κώστα Ουράνη, «Θα πεθάνω ένα πένθιμο του φθινόπωρου δείλι», Διονύση Καψάλη, «Μέρες Αργίας», Ρουμελιωτάκη, «Το τραγούδι της Βάλιας και του λύκου», Λίνο Ιωαννίδη, «Θέμεθλο».

Αρκετοί ακόμα ποιητές-συγγραφείς έχουν γράψει στίχους για σημαντικά τραγούδια που ξεχώρισαν τα τελευταία χρόνια, ανάμεσά τους οι Δημήτρης Χριστοδούλου, Φώντας Λάδης, Γιώργος Χρονάς, Θοδωρής Γκόνης, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Γιώργος Θέμελης, Μιχάλης Μπουρμπούλης, Μιχάλης Γκανάς, Οδυσσέας Ιωάννου, Μανόλης Αναγνωστάκης, Νότης Περγιάλης, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Κώστας Τριπολίτης κ.ά.

Άλλοι ξένοι ποιητές με σημαντική συμμετοχή στο ελληνικό τραγούδι είναι και οι Ν. Χικμέτ, Μπ. Μπρεχτ, Π. Νερούντα.

ΜΕΡΙΚΟΙ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΙΟΥΣ ΜΑΣ ΠΟΙΗΤΕΣ (Αλφαβητική σειρά)

Αβλιχός Μικέλης, Άγρας Τέλλος, Αθάνας Γιώργιος, Αθανασούλης Κρίτων, Αλεξίου Λευτέρης, Αλεξίου Μανόλης, Αλέπης Κούλης, Αλιθέρσης Γλαύκος, Αναγνωστάκης Μανόλης, Ανθίας Τεύκρος, Αντωνίου Δημήτρης Ι., Αξιώτη Μέλπω, Αργυρόπουλος Μιχαήλ, Αυγέρης Μάρκος, Βακαλό Ελένη.

Βαβούρης Σταύρος, Βαλαβάνης Δημ. Βαλαωρίτης Αριστοτέλης, Βαρβέρης Γιάννης, Βαρβιτσιώτης Τάκης, Βάρναλης Κώστας, Βασιλειάδης Σπυρίδων, Βαφόπουλος Γεώργιος Θ., Βερναδάκης Δημήτριος, Βηλαράς Ιωάννης, Βιζυινός Γεώργιος, Βλαστός Πέτρος, Βλαχογιάννης Γιάννης, Βλάχος Άγγελος, Βουτιερίδης Ηλίας, Βρεττάκος Νικηφόρος.

Γελαρης Γιώργος, Γιοφύλλης Φώτος, Γκάτσος Νίκος, Γκόλφης Ρήγας, Γρανίτσας Στέφανος, Γρυπάρης Ιωάννης, Γώγου Κατερίνα.

Δάφνη Αιμιλία, Δάφνης Στέφανος, Δελής Γιώργος, Δέλφης Φοίβος, Δημάκης Μηνάς, Δημητρακόπουλος Πολύβιος, Δικταίος Άρης, Δόξας Άγγελος, Δροσίνης Γεώργιος.

Εγγονόπουλος Νίκος, Ελευθερίου Μάνος, Ελύτης Οδυσσέας, Εμπειρίκος Ανδρέας, Εφταλιώτης Αργύρης, Ζαλοκώστας Γ.

Ζαμπέλιος Ιωάννης, Ζευγώλη – Γλέζου Διαλεχτή.

Θέμελης Γιώργος, Θεοτόκης Κ., Θέρος Άγις.

Ιωκωβίδη Λιλή

Καβάφης Κωσταντίνος Π., Καββαδίας Νίκος, Καζαντζάκη Γαλάτεια, Καζαντζάκης Νίκος, Κάλβος Ανδρέας, Καμπάνης Άριστος, Καμπάς Νίκος, Καμπύσης Γιάννης, Κανελλής Μανόλης, Κανελλόπουλος Παναγιώτης, Καραντώνης Αντρέας, Καραμούτσας Ιωάννης, Καρβούνης Νίκος, Καρέλλη Ζωή, Καρθαίος Κ., Καρούζος Νίκος, Καρύδης Νίκος, Καρυωτάκης Γ. Κώστας, Κοντός Γιάννης, Κόκκος Δημήτριος, Κοντράρου Ελένη (Αμαρυλλίδα), Κοτζιούλας Γεώργιος, Κουκούλας Λέων, Κουλούρης Χρήστος, Κριναίος Παύλος, Κρυστάλλης Κώστας, Κυριαζής Αθ. Γ., Κύρου Κλείτος.

Λαπαθιώτης Ναπολέων, Λασκαράτος Ανδρέας, Λάσκος Ορέστης, Λαύρας (Ν. Πετιμεζάς), Λειβαδίτης Τάσος, Μαβίλης Λορέντσος.

Μαβίλης Λορέντζος, Μαλακάσης Μιλτιάδης, Μαρκοράς Γεράσιμος, Μάτεσης Αντώνιος, Μάτσας Αλέξανδρος, Μαυροειδή – Παπαδάκη Σοφία, Μήτρας Μιχαήλ, Μελάς Σπύρος, Μελαχρινός Απόστολος, Μελισσάνθη, Μοάτσου Δώρα, Μολφέτας Γεώργιος, Μόντης Κώστας, Μόρφης Στέφανος, Μουντές Ματθαίος, Μπαλή Τίλλα, Μπάρας Αλέξανδρος, Μπαρλάς Τάκης, Μπεκές Όμηρος, Μπούμη Παππά Ρίτα, Μπουφίδης-Χάγερ Ν., Μυριβήλης Στρατής, Μυρτιώτισσα, Μωρα’ι’τίνης Τίμος.

Νιρβάνας Παύλος, Ντόρρος Θεόδωρος.

Ξύδης Θεόδωρος.

Οικονόμου Ζήσης, Ορφανίδης Θεόδωρος, Ουράνης Κώστας.

Παλαμάς Κωστής, Πάλλης Αλέξανδρος, Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος, Παπαδιαμαντόπουλος Ιωάννης (Ζαν Μωρεάς), Παπαδίτσας Δημήτρης, Παπανικολάου Μήτσος, Παπαντωνίου Ζαχαρίας, Παπαρρηγόπουλος Δημήτρης, Παπατσώνης Τ. Κ., Παππάς Νίκος, Παράσχος Αχιλλεύς, Παράσχος Γεώργιος, Παράσχος Κλέων, Πασαγιάννης Σπήλιος, Παυλόπουλος Γιώργης, Πεντζίκης Νίκος-Γαβριήλ, Περάνθης Μιχάλης, Πολέμης Ιωάννης, Πολυδούρη Μαρία, Πολυλάς Ιάκωβος, Πορφύρας Λάμπρος, Προβελέγγιος Αριστομένης, Ραγκαβής Α.Ρ.

Ραφτόπουλος Λευτέρης, Ρήγας, Ρίτσος Γιάννης, Ρώτας Βασίλης.

Σαραντάρης Γιώργος, Σαχτούρης Μίλτος, Σεφέρης Γιώργος, Σημηριώτης Άγγελος, Σιγούρος Μαρίνος, Σικελιανός Άγγελος, Σινόπουλος Τάκης, Σκαρίμπας Γιάννης, Σκίπης Σωτήρης, Σολωμός Διονύσιος, Σουρής Γεώργιος, Σούτσος Αλέξανδρος, Σούτσος Παναγιώτης, Σπεράντσας Στέλιος, Στασινόπουλος Μιχαήλ, Σταύρου Θρασύβουλος, Στεργιόπουλος Κώστας, Στρατήγης Γεώργιος, Σφακιανάκης Γιάννης.

Τανταλίδης Ηλίας, Τερστέτης Γεώργιος, Τσάτσος Κωσταντίνος, Τσιριμώκος Μάρκος, Τσίρκας Στρατής, Τσουκαλάς Γεώργιος, Τυπάλδος Ιούλιος, Τωμαδάκης Ν. Β.

Φιλύρας Ρώμος, Φωτιάδης Θανάσης.

Χαντζάρας Νίκος, Χατζίνης Γιάννης, Χατζόπουλος Κωσταντίνος, Χρηστομάνος Κωσταντίνος, Χριστόπουλος Αθανάσιος.

Ψυχάρης Γιάννης.